Enkele weken geleden verscheen na lang wachten de discussienotitie ‘Zorg voor de Toekomst’. De hoop van veel beleidsmakers is dat antwoorden op vragen uit deze discussienota de basis gaan vormen van het standpunt van een nieuw kabinet en daarmee de kern van het nieuwe gezondheidsbeleid van de komende jaren. Maar dan moeten er wel echte keuzes gemaakt worden! ‘Zorg voor de toekomst’ is op dit moment alleen nog maar een opsomming van heel veel mogelijke beleidskeuzes. Hieronder geef ik kort de keuzes weer die ik zou maken.

Van zorg naar kwaliteit van leven

Zorg voor de toekomst gaat heel veel over de structuur van de zorg als systeem. En niet over de kwaliteit van leven van mensen die (soms) zorg nodig hebben. Ik denk dat een eerste keuze moet zijn om niet het systeem centraal te stellen maar de vraag hoe de kwaliteit van leven van mensen verbeterd kan worden.

Zet initiatieven van mensen centraal

In de nota wordt wel gesproken van initiatieven van mensen zelf: ervaringsdeskundigheid is belangrijk, bewonersinitiatieven verdienen lof. Maar nergens worden deze initiatieven en ervaringen van mensen zelf centraal gesteld. nergens wordt aangegeven hoe deze eigen initiatieven en ervaringen de basis van de zorg van de toekomst kunnen zijn. Hoe dergelijke initiatieven ondersteund en beloond worden in plaats van ‘tegengewerkt’ of genegeerd omdat ze niet passen in het ‘systeem’.

Landelijke, regionale en lokale regie

In de nota wordt gelukkig ingegaan op de ontwikkeling van regionale samenwerking, regioregie. Maar een heldere keuze hiervoor – door bijvoorbeeld over te gaan naar regionale populatiebekostiging – wordt niet gemaakt. Ook wordt er niet ingegaan op de vraag hoe regioregie of -samenwerking georganiseerd zou moeten worden. En ook niet op de vraag welke rol inwoners, patiënten, cliënten daarbij krijgen? Maar regioregie is niet voldoende. Af en toe is goede landelijke regie ook echt nodig (denk aan het vaccineren). Maar naast de regio zou lokale samenwerking veel meer centraal moeten komsten staan in de toekomst. Samenwerking is erg belangrijk maar ook het allermoeilijkste wat er is voor eigenwijze professionals en bestuurders. Het zou goed zijn als hierover in de zorg landelijk, regionaal en lokaal meer heldere spelregels over afgesproken worden.

Erken diversiteit

Doelgroepactiviteiten zijn in Nederland een taboe geworden: alles moet op iedereen gericht zijn. Maar niemand is gelijk en er zijn verschillen tussen groepen mensen, ook in de zorg. Een toekomstbestendige zorg dient verschillen tussen (groepen) mensen te (h)erkennen: maak maatwerk en doelgroepgerichte activiteiten belangrijke uitgangspunten voor de toekomstige zorg.

Los armoede echt op

Zolang er echte armoede bestaat, zal er veel meer zorg nodig zijn, dan wanneer we er in slagen armoede echt op te lossen. De vraag is bijvoorbeeld dan ook of een menswaardig basisinkomen niet veel goedkoper is dan veel dure zorg? Goede zorg voor de toekomst begint in mijn ogen bij het oplossen van het armoedevraagstuk.

De weg kwijt in de zorg…

… is iets wat veel voor komt. Onze zorg is buitengewoon complex. Gelukkig wordt in deze nota het belang van onafhankelijke cliëntondersteuning, vertrouwenswerk e.d. onderstreept. Maar bijvoorbeeld op het gebied van ziekenhuiszorg en de eerste lijn is die functie in Nederland helemaal niet georganiseerd. Veelmensen vinden dan ook de weg in de zorg niet en dat maakt zorg beslist niet beter en goedkoper. In mijn ogen verdient het goed organiseren van onafhankelijke ondersteuning in de (verzekerde) zorg dan ook een hoge prioriteit.

Digitale zorg

Tot slot wil ik het pleidooi voor meer digitale zorg van harte onderschrijven: we zijn inmiddels allemaal ‘vergroeid’ met onze telefoon. Maar wat kan ik nu echt regelen in de zorg met mijn telefoon? Op zo’n manier dat het voor mij echt handig is? Het is in mijn ogen verbijsterend wat de achterstand van digitale zorg is ten opzichte van bijvoorbeeld digitaal bankieren of digitaal winkelen. Investeer als samenleving hier grootschalig in en betrek patiënten en cliënten bij de ontwikkeling hiervan zodat digitale zorgoplossingen ook daadwerkelijk meerwaarde hebben.

Lees hier de uitgebreide reactie.