Inzet enquêterecht voor medezeggenschap Sint Maartenskliniek

In overleg met de Patiënten Advies Raad (PAR) Nijmegen van de St. Maartenskliniek verzoekt Zorgbelang Gelderland de Ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam onderzoek te doen naar de medezeggenschap in de St. Maartenskliniek in Nijmegen. Deze zaak werd gisteren op 2 april 2015 door de Ondernemingskamer behandeld. Over uiterlijk 6 weken doet de Ondernemingskamer uitspraak.

Zie ook: http://www.zorgbelanggelderland.nl/persberichten/zorgbelang-gelderland-vraagt-onderzoek-medezeggenschap-st-maartenskliniek/

Gisteren vond de zitting van de Ondernemingskamer plaats. Op deze plaats wil ik kort mijn beleving daarvan weergeven. Tot nu toe hebben Zorgbelang Gelderland en de PAR / Cliëntenraad geen ruchtbaarheid aan deze zaak gegeven. Maar omdat de Raad van Bestuur van de Sint Maartenskliniek al eerder de publiciteit heeft gezocht – en daarbij met name de Cliëntenraad in de beklaagdenbank heeft geplaatst –  wil ik hier in toch enige toelichting geven vanuit het perspectief van Zorgbelang Gelderland. Zorgbelang Gelderland en de Cliëntenraad voeren deze zaak in het belang van een goede patiëntenparticipatie in de Sint Maartenskliniek. En dat lijkt maar niet te lukken. Dat is jammer want in mijn ogen zijn zowel de Cliëntenraad als de Raad van Bestuur allebei enorm betrokken bij het realiseren van goede zorg in de Sint Maartenskliniek. Het ligt dus niet aan de goede wil van beide partijen.

Tijdens de zitting is door alle partijen (Zorgbelang, de PAR en de Raad van Bestuur) de kern van de zaak teruggebracht tot 2 nauw samenhangende vraagstukken:

  • Hoe moet in de breedste zin van het woord in de praktijk invulling gegeven worden door de Raad van Bestuur aan het informatie- en adviesrecht van de Cliëntenraad? Dit is geen éénimensionele vraag, maar gaat feitelijk over het vormgeven van de gehele medezeggenschapspraktijk in een ziekenhuis op bestuurlijk niveau.
  • Er is geen vertrouwen meer in elkaar tussen de Cliëntenraad en de Raad van Bestuur. Hoe kan daar verandering in komen? wat zijn dan de oplossingen die mogelijk zijn?

De Cliëntenraad legt de oorzaak van het probleem geheel bij de Raad van Bestuur en andersom. De Raad van Bestuur ging tijdens de zitting zo ver om enerzijds de rechter te vragen de Cliëntenraad tot ‘gehoorzaamheid’ aan de Raad van Bestuur te dwingen en anderzijds de ruimte te krijgen de Cliëntenraad ‘op te heffen’ en zelf als Raad van Bestuur een nieuwe Cliëntenraad te mogen inrichten. Daarvoor zoekt de Raad van Bestuur wel samenwerking met Zorgbelang. Deze situatie in de Sint Maartenskliniek is hiermee inmiddels geen enkelvoudig probleem meer dat aan een geschillencommissie of een mediator kan worden voorgelegd. Alleen en onderzoek van de Ondernemingskamer kan in mijn ogen een oplossing bieden.

Zorgbelang Gelderland verwijt de Raad van Bestuur de medezeggenschap niet serieus te nemen. Zorgbelang Gelderland verwijt de Cliëntenraad daarnaast dat deze niet tot bemiddeling wenst over te gaan, ongeacht het gedrag van de Raad van Bestuur.

De belangrijkste vraag die de Ondernemingskamer volgens mij nu moet beantwoorden is: hoe belangrijk is medezeggenschap in een ziekenhuis nu eigenlijk? En: hoe serieus moet een Raad van Bestuur zijn Cliëntenraad nemen? Is er hier inderdaad sprake van een Raad van Bestuur die er eigenlijk niet (op tijd) aan denkt om informatie te geven – en advies te vragen over voor patiënten belangrijke zaken? Zoals bijvoorbeeld de samenwerking met andere ziekenhuizen of het verplaatsten van voor patiënten belangrijke voorzieningen naar andere locaties of instellingen? Of is er sprake van een Cliëntenraad die op de stoel van de Bestuurders wil gaan zitten? En moet een Raad van Toezicht niet actiever zorg dragen voor een goede verhouding tussen Cliëntenraad en Raad van Bestuur, als ze daar samen niet toe in staat blijken?

In mijn ogen nemen de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht de Cliëntenraad en medezeggenschap onvoldoende serieus. Het heeft in mijn ogen weinig pas om de cliëntenraad die over de invulling van medezeggenschap een andere mening is toegedaan, ‘zwart’ te maken. De Cliëntenraad ervaart een serieus probleem en heeft recht op een eigen visie op dit punt. Het zou de Cliëntenraad daarentegen gesierd hebben hierover inhoudelijk het gesprek aan te gaan, via een onafhankelijke bemiddeling. Vandaar ons verzoek om een onderzoek en de tijdelijke toevoeging van een lid van de Raad van Bestuur, Raad van Toezicht en Cliëntenraad, aan de Ondernemingskamer. Na de uitspraak van de Ondernemingskamer, kan bekeken worden op welke wijze alle partijen met elkaar de medezeggenschap opnieuw vorm gaan geven.

Zorgbelang Gelderland staat voor een goede cliëntenparticipatie, ook in de Sint Maartenskliniek. Dat is nu niet het geval. Pas nadat de rechter een uitspraak heeft gedaan, kunnen vervolgstappen worden gezet. De vervolgstappen zijn afhankelijk van de uitspraak: honoreert de Ondernemingskamer ons verzoek om onderzoek en een toevoeging van tijdelijke extra leden aan alle geledingen of niet? Pas nadat dat duidelijk is, kunnen alle partijen met elkaar zoeken naar een oplossing. In onze ogen dient die zoektocht naar een oplossing te gebeuren op basis van de uitkomsten van het gevraagd onderzoek en onder leiding van de 3 tijdelijk toegevoegde ‘spelers’.

De rechter heeft Zorgbelang gevraagd of zij zich bewust is van de kosten van dit conflict. Natuurlijk zijn de kosten van dit conflict en het verzoek aan de Ondernemingskamer een groot probleem. Maar omdat er door de verstoorde verhoudingen nu geen oplossing meer mogelijk is, is een onderzoek door de Ondernemingskamer in onze ogen de enig overgebleven optie. Niet alleen voor de Sint Maartenskliniek, maar ook voor alle andere Nederlandse zorginstellingen. Dit onderzoek van de Ondernemingskamer kan duidelijkheid geven over de vraag hoe je als Raad van Bestuur en Cliëntenraad samen in de praktijk goed vorm kunt geven aan bestuurlijke medezeggenschap. ‘Wat is wel gebruikelijk en wat niet’? Uiteindelijk levert dat voor alle Nederlandse zorginstellingen een betere medezeggenschap op en daarmee (op termijn) een betere kwaliteit van zorg vanuit patiëntenperspectief ! Helaas gaan in dit geval de kosten voor de baat uit.

Betrekken patiënten en bewoners bij acute zorg Oost?

Donderdag 10 april j.l. ben ik als bestuurder van Zorgbelang Gelderland in gesprek gegaan met een aantal bestuurders van Gelderse ziekenhuizen over de ontwikkelingen in de acute zorg. Naar verwachting komt zorverzekeraar Menzis rond juni 2014 met een aangepast plan voor de acute zorg in deze regio. Tot nu toe is er geen enkele betrokkenheid van patiënten en bewoners. Daar moet verandering in komen vindt Zorgbelang.

acute zorg aan bed                                             ambulance

De bestuurders en andere vertegenwoordigers van de betrokken ziekenhuizen spraken hun waardering uit voor de agendering door Zorgbelang Gelderland van het thema betrokkenheid van patiënten en bewoners bij de ontwikkelingen in de acute zorg. Ze zijn ook bereid alle informatie die zij hebben, met ons te delen. Zorgbelang kan dan samen met cliëntenraden, patiëntenverenigingen en bewoners een visie ontwikkelen op wat in de acute zorg regio Oost Nederland moet gebeuren. Dat kan dan tegen de plannen van Zorgverzekeraar Menzis worden afgezet.

Als Zorgbelang hadden we ingezet op een meer pro-actieve actie ingezet: wij willen graag een gezamenlijk visie ontwikkelen op de vraag hoe de actute zorg van de toekomst in deze regio er uit zou moeten zien. Wij denken dat er nog wel het een en ander verbetert kan worden (zoals goede informatie, uniforme triage, betere overdracht en betere nazorg). Ook vragen we ons af of er geen efficiëncy winst te behalen valt als zo’n 55 % van de patiënten niet acuut lijkt te zijn (landelijke cijfers). Vooralsnog is een gezamenlijke visie tussen alle partijen samen met patiënten nog een stap te ver.

Azo logo

De volgende stap die we nu gaan zetten is dat we een concreet voorstel maken hoe we patiënten (en hun organisaties, cliëntenraden) en bewoners gaan betrekken bij het maken van een visie vanuit ons eigen perspectief: wat vinden wij goede acute zorg in de regio Oost, die zo’n beetje loopt van Winterswijk tot Rivierenland en van Nijmegen tot aan de lijn Doetinchem, Arnhem, Ede (www.azo.nl). We willen via gesprekken en het bestuderen van stukken in beeld brengen wat de huidige situatie precies is, waar de knelpunten liggen en waar het volgens ons beter kan. Daarna willen we met patiënten (en -organisaties) en bewoners in gesprek over welke knelpunten zij ervaren en welke verwachtingen zij hebben ten aanzien van de actute zorg in hun regio.

Een spannende vraag voor ons wordt: krijgen we de mogelijkheden om bewoners en patiënten bij dit voor hen belangrijke vraagstuk te betrekken? Daarvoor hebben we de medewerking van alle partijen nodig. We zullen ons plan over enkele weken voorleggen aan de Gelderse ziekenhuizen in de regio Oost en aan Menzis als zorgverzekeraar. Dan zullen we ervaren of de daadwerkelijk beleden wens om patiënten en bewoners bij deze belangrijke ontwikkeling in het Nederlandse zorglandschap te betrekken, ook werkelijk hun steun krijgt.

Wordt vervolgd….

 

Radboud ziekenhuis dient Achmea patiënten onmiddellijk te behandelen

Ik heb met afgrijzen kennis genomen van het feit dat het Radboud ziekenhuis met ingang van eind november 2013 niet acute Achmea patiënten pas in 2014 behandelt. Hiermee is discriminatie op basis van verzekering een feit. Voor mij is dit als directeur van een consumentenorganisatie onaanvaardbaar.

Zorgbelang Gelderland roept het Radboud ziekenhuis op onmiddellijk deze werkwijze te staken. Er is – ongeacht de financiële aanleiding – geen excuus voor deze gedragswijze. Wij roepen ook Achmea op onmiddellijk met het Radboud ziekenhuis afspraken te maken over passende financiering van de door het Radboud ziekenhuis behandelde patiënten.

Voor Zorgbelang Gelderland is het recht op vrije artsenkeuze een belangrijk uitgangspunt in de zorg. Zowel het Radboudziekenhuis als Achmea dient deze vrije artsenkeuze direct mogelijk te maken.

Zorgbelang Gelderland vindt de door het ziekenhuis gekozen gang van zaken onaanvaardbaar: zonder openbare communicatie met patiënten en zonder overleg met consumentenorganisaties heeft het ziekenhuis gekozen om medewerkers een ‘stiekeme’  werkinstructie te geven om Achmea patiënten te discrimineren en later te behandelen dan andere verzekerden. Nu blijkt dat Achmea hier van af wist en dit klakkeloos accepteerde, heb ik ook geen goed woord over voor de handelswijze van deze verzekeraar.

Indien het Radboud ziekenhuis en Achmea niet direct tot een voor patiënten aanvaardbare oplossing komen, zal Zorgbelang Gelderland de Inspectie en de Minister vragen onmiddellijk in te grijpen. Gelukkig zijn er inmiddels Kamervragen gesteld, door alle partijen maar helaas niet door de VVD. Mij is niet duidelijk waarom deze liberale partij de inperking van de keuzevrijheid van patiënten tollereert.

Inmiddels heb ik het Radboud ziekenhuis en Achmea verzocht om een gesprek om uitleg en om aan te kunnen geven dat deze handelswijze van beide partijen voor ons als ondersteuners van patiënten en cliënten echt onaanvaardbaar is. Daarbij dient deze kwestie onmiddelijk te worden opgelost.

Kijk ook het journaal item hierover van omroep Gelderland: http://content.omroep.nl/omroepgelderland/uitzendingen/video/2013/12/131210 001 Nieuws 18.00 uur.mp4

Artikelen in de Gelderlander in chronologische volgorde:

 

Concentratie van zorg om kosten te besparen?

Maandagavond (13 februari 2012) woonde ik een debat bij in Nijmegen over spreiding en concentratie in de ziekenhuiszorg. Dit naar aanleiding van het hoofdlijnenakkoord dat zorgverzekeraars en ziekenhuizen met elkaar (zonder betrokkenheid van patiënten) hebben gesloten. De vraag was (en is) of spreiding en concentratie van ziekenhuiszorg leidt tot goedkopere zorg tegen aanvaardbare kwaliteit. Het gaat dus om keuzes maken in de zorg om de zorg betaalbaar te houden.

Zoals in veel debatten vermeden een aantal debatdeelnemers het om echte keuzes te maken: het is natuurlijk gemakkelijk op de nadelen van concentratie van (met name spoedeisende hulp) te wijzen, zonder aan te geven welke alternatieven er dan wel zijn om tot beheersbaarheid van de kosten in de zorg te komen. Natuurlijk is kwaliteit van zorg het allerbelangrijkste, maar desondanks moeten er (pijnlijke) keuzes gemaakt gaan worden om de kosten van de zorg terug te dringen. Ik heb veel te weinig in het debat gehoord over wat dan wel slimme en aanvaardbare keuzes zijn.

Als vertegenwoordiger van patiënten en hun organisaties vind ik (in tegenstelling tot wat sommigen misschien denken), beheersing van de kosten van zorg van zeer groot belang voor patiënten zelf. Waarom?

  • Omdat wij in Nederland langzamerhand niet meer in staat zijn onze zorgverzekering te betalen. En wat iedereen vergeet is dan niet zorgverzekeraars de zorg betalen, maar dat patiënten dit echt zelf doen;
  • Omdat hierdoor nu al een tweedeling is ontstaan: wie goed verdient gaat naar de tandarts (al dan niet verzekerd) en kan zich plastische chirurgie of een bezoek aan de fysiotherapeut of diëtist veroorloven;
  • Omdat dit betekent dat mensen met minder inkomen steeds eerder en langer ziek worden en er meer last van zullen hebben. Daarmee zullen de totale kosten van zorg onnodig stijgen;
  • Omdat het automatisme dat de ziekenhuiszorg als maar duurder wordt (zonder ingrijpen een stijging van meer dan 6 procent per jaar) ten koste gaat van de langdurige zorg of bijvoorbeeld de huisartsenzorg omdat we daar wel makkelijk kunnen ingrijpen via budgetten e.d.

In mijn ogen is het dus van belang voor patiënten dat wij zelf meer greep gaan krijgen op de kosten van de zorg om de hierboven genoemde nadelen terug te gaan dringen. En zelf meer greep krijgen op de kosten van de zorg betekent niet dat we meer uit eigen zaak moeten gaan betalen (of: niet meer uit eigen zak kunnen betalen) maar dat we mee gaan bepalen welke zorg wel of niet nodig is.

In dat opzicht is het hoofdlijnen akkoord wel een goed begin: om spoedeisende zorg in Zeeuws Vlaanderen of Winterswijk (in dun bevolkte gebieden) wel aanwezig te houden, is het daarom goed te kijken of in de Randstad of Nijmegen niet met minder dure spoedeisende zorg kan worden volstaan. Maar zowel in Winterswijk als in Nijmegen moeten burgers en patiënten betrokken worden bij het herinrichten van de spoedeisende zorg. En natuurlijk hadden patiënten(organisaties) betrokken moeten worden bij het hoofdlijnen akkoord. Onbegrijpelijk dat dit anno 2012 nog steeds gebeurt.

Volgens mij ligt de bal nu bij de zorgverzekeraars en ziekenhuisbestuurders om patiënten en burgers te betrekken bij het maken van keuzes. Wat dat betreft alle hulde aan de chirurg in de zaal die zich afvroeg of hij moest blijven investeren in heel duur onderzoek en dure operaties met een slagingskans van 3 procent. Naar mijn mening zijn ook patiënten en hun organisaties klaar om deze discussie met het ziekenhuis en chirurgen (of andere specialisten) aan te gaan. Maar durven de ziekenhuizen het aan? Durven zij ook te kiezen voor meer ‘low care’ zoals huisartsenzorg of langdurige zorg, ten koste van hun eigen uitbreidingskansen en groei?

Als directeur van Zorgbelang Gelderland heb ik tot u toe geen uitnodiging gehad van een zorgverzekeraar of ziekenhuisbestuurder om dit proces van een maatschappelijk keuzeproces goed op gang te kunnen brengen. Na 15 jaar discussie durft het Radboud het aan om (voorzichtig) te gaan starten met een patiëntenadviesraad. In mijn ogen is dat wel een heel voorzichtige stap. En dat terwijl in andere ziekenhuizen patiënten als ervaringsdeskundigen in elk geval steeds meer betrokken worden bij het inrichten van zorgpaden e.d. Maar dat gaat vaak over meer kwaliteit en niet over minder kosten.

Mijn vraag is dan ook: welke zorgverzekeraar en welke ziekenhuisbestuurder durft verder te gaan en samen met patiënten en andere partijen in haar of zijn regio echte keuzes in de zorg te gaan maken? Wie neemt deze handschoen op? Hoewel het ook voor patiënten en hun organisaties geen gemakkelijke discussie zal zijn, zijn wij er langzamerhand wel klaar voor.